Nội dung trong cuốn Meditations chính là đề cập về tư tưởng, lối sống của người khắc kỷ (tất nhiên không phải toàn bộ).
"Suy tưởng" là một tác phẩm hơi khô khan, khó đọc và có phần lặp đi lặp lại nhằm nhấn mạnh các tư tưởng khắc kỷ về việc đối xử với các sự viện mình làm chủ hoặc không làm chủ, về sự sắp đặt của Thượng Đế, về Logos (có thể hiểu là Đạo) cũng như những lời khuyên để có một cuộc sống bình an, tránh những sân si không cần thiết. Bên cạnh đó, nghĩa vụ với cộng động như là một phần tính cách của người Khắc Kỷ cũng được đề cập nhiều.
Ở thế kỷ 17 này, từ “meditation” trong tiếng Anh và tiếng Latin đều được hiểu là “suy ngẫm” (đúng như tên sách tiếng Việt do Tiết Hùng Thái dịch). Nhưng sâu xa hơn, có lẽ khái niệm “meditatio”(tiếng Latin) có liên quan đến phương thức thực hành trong Sufi hoặc trong Kabbahlah, và thường được hiểu như “thiền định”. Khi đọc bản dịch “Suy tưởng” của Tiết Hùng Thái và đối chiếu với bản dịch tiếng Anh mà dịch giả chọn (bản của Gregory Hays), và một bản dịch tiếng Anh khác của một chuyên gia tiếng Latin là Georgre Long, tôi cho rằng từ “Meditations” ở đây nên được hiểu là các suy ngẫm trong lúc ông thực hành các biện pháp tĩnh tâm chứ không phải đơn giản là các chuỗi lập luận triết học.
Ngay đầu quyển 2, Marcus Aurelius Antonnius đã có các mô tả về cách ông quan sát hơi thở và cơ thể, rất giống với thiền định trong văn hóa Ấn Độ và Á Đông. Điều này được thể hiện chính xác trong bản dịch của Georgre Long trong thế kỷ 19, trong khi ấy bản dịch của Gregory Hays lại không cho ta thấy yếu tố “thiền định” ấy.
Hãy bắt đầu buổi sáng bằng việc nói với bản thân bạn rằng: Tôi sẽ đối mặt với những kẻ lắm điều, vô ơn, kiêu căng, dối trá, ghen tị, cáu kỉnh. Tất cả những điều này xảy ra đối với họ bởi lý do họ thiếu hiểu biết về thiện và ác. Nhưng tôi, một kẻ đã nhận thức được bản chất của cái thiện, tức là cái đẹp, và cái ác tức là cái xấu, và bản chất của kẻ làm điều sai trái, rằng điều đó có họ hàng với tôi, không chỉ chung dòng máu hay hạt giống, mà nó tham gia vào chính cái trí tuệ và một phần thần thánh giống với của tôi, tôi sẽ không thể bị làm tổn thương bởi bất kỳ ai trong số họ, bởi không một ai có thể áp đặt lên tôi cái gì là xấu, và tôi cũng sẽ không bị tức giận với mọi kẻ thân thích, hay ghét bỏ họ, bởi chúng ta được tạo ra để hợp tác, giống như hai bàn chân, hai bàn tay, giống như mi mắt, giống với hàm răng trên và hàm răng dưới. Hành động chống lại người khác là đi ngược lại với bản chất của tự nhiên; và việc bị phật ý và bỏ đi chính là hành động chống lại nhau.
Dù sao, bạn cũng là thịt, hơi thở và phần nhận thức. Quăng sách của bạn đi; không làm phân tâm bản thân nữa: điều đó không được phép; nhưng cứ như thể bạn đang chết, không mang tới phần thịt; nó là máu và xương và một mạng lưới, một mạng lưới dây thần kinh, tĩnh mạch và động mạch. Đến lượt hơi thở, không hiểu nó là thứ gì, không khí, nhưng không bao giờ giống nhau, mà mỗi thời điểm lại được đẩy ra và hút vào. Đến phần thứ ba là phần nhận thức.
Sau đây, tôi xin chia sẻ với các bạn một số đoạn nhỏ mà hay trong cuốn “Meditations” .
“Nếu con chó từ chối chạy theo chiếc xe ngựa thì nó sẽ bị xe ngựa lội đi, tuy nhiên nó có quyền lựa chọn: chạy, hay bị lôi đi. Cũng giống như thế, con người chịu trách nhiệm về những lựa chọn và hành động của mình, cho dù những lựa chọn và hành động ấy đã được logos định trước và tạo thành một bộ phận kế hoạch của nó. Ngay cả những hành động có vẻ như-và thật sự-vô đạo đức hoặc bất công cũng thúc đẩy thiết kế tổng thể, được hiểu một cách tổng quát như hài hòa và tốt đẹp”
“Nếu anh muốn tìm tĩnh lặng, hãy hành động ít đi. Hay (chính xác hơn): chỉ làm những gì thiết yếu, những gì logos và xã hội đòi hỏi , và theo cách cần thiết. Điều này mang lại sự thỏa mãn kép: làm ít đi, nhưng tốt hơn.
Bởi vì phần lớn những gì chúng ta chúng ta nói và làm là không thiết yếu. Nếu anh có thể hạn chế nó, anh sẽ có nhiều thời gian hơn, và nhiều tĩnh lặng hơn. Ở mỗi khoảnh khắc, hãy tự hỏi `cái này có cần thiết không?`”
(Quyển 4.24)
“Anh có thể sống một đời sống vô lo miễn là anh có thể lớn lên, suy nghĩ và hành động một cách hệ thống.
Có hai đặc tính chung giữa thần và người và các loài có lí trí.
i. Không để người khác kiềm chế anh.
ii. Đưa lòng tốt vào nghĩ và làm điều đúng, và hạn chế đưa dục vọng của anh vào đó.”
(Quyển 5.34)
“Cấm người ta muốn những thứ người ta coi là tốt cho họ thì thật độc ác. Nhưng đó chính là những gì anh sẽ không để họ làm khi anh nổi giận với hành vi sai quấy của họ. Họ đang háo hức tới những gì họ cho là tốt cho họ.
Nhưng những cái ấy không tốt cho họ.
Vậy thì nói cho họ biết. Chứng minh cho họ thấy. Thay vì chính anh nổi nóng.”
(Quyển 6.27)
“Có người khinh thường tôi.
Đó là vấn đề của họ.
Vấn đề của tôi là: không nói hay làm cái gì đáng bị coi thường.
Có người ghét tôi. Đó là vấn đề của họ.
Vấn đề của tôi là: kiên nhẫn và vui vẻ với tất cả mọi người, kể cả họ. Sẵn sàng chỉ cho họ thấy sai lầm của họ. Không hằn học hoặc tỏ ra thiếu kiềm chế, mà một cách thành thật và ngay thẳng”
(Quyển 11.13)
“Luôn nhớ rằng mọi vật tồn tại là đã xác xơ ở các rìa mép, và đang chuyển hóa, đang bị vỡ ra từng mảnh và thối rữa. Hay mọi vật sinh ra để chết.”
“Để ý xem mọi vật trôi qua và biến mất nhanh như thế nào – những gì mới lúc này đây đã qua đi. Cuộc sống trôi qua chúng ta như một dòng sông, cái ‘là gì’ nằm trong dòng chảy miên viễn, cái ‘tại sao’ có hàng ngàn biến thể. Không cái gì ổn định, ngay cả cái đang ở đây lúc này. Cái vô cùng của quá khứ và tương lai há hoác trước mắt chúng ta, một kẽ nứt sâu không đáy.”
“Và tại sao chúng ta lại cảm thấy giận dữ đối với thế giới? Cứ làm như nó nhận biết được ấy!”
“Anh đã hiến tặng, đã giúp đỡ, và người ta đã nhận. Thế nhưng, giống như một thằng ngu, anh vẫn còn muốn đòi hỏi hơn nữa, muốn được đền bù bằng cái tiếng thơm của Nhà Từ Thiện. Tại sao?”
“Dù tôi là cái gì, thì cũng là xác thịt với một linh hồn và một trí thông minh bé nhỏ. Ném sách vở đi; đừng để anh bị quẫn trí nữa. Điều ấy không được phép. Trái lại, như thể ngay lúc này đây anh đang hấp hối, khinh thường xác thịt của anh. Một đống hỗn độn nào máu, những mẩu xương, một búi nhằng nhịt dây thần kinh, tĩnh mạch, động mạch. Xem xét linh hồn là cái gì: không khí, và không bao giờ là cùng thứ không khí ấy, nhưng mỗi khoảnh khắc cứ nôn ra rồi lại nuốt vào. Cuối cùng: trí thông minh. Hãy nghĩ về nó theo cách này: Bạn là một ông già. Không cho phép trí óc bạn làm nô lệ, để nhảy giật lên vì những thôi động ích kỷ, để đá trả số phận và hiện tại, và để ngờ vực tương lai.”
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét